Ankara Üniversitesi, TÜSEB takviyesiyle yerli KKKA aşısı geliştirecek
Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünüvar, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığına karşı Prof. Dr. Aykut Özkul öncülüğünde Türkiye Sıhhat Enstitüleri Başkanlığının (TÜSEB) takviyesiyle yerli aşı geliştirme çalışmalarına başlandığını bildirdi.
Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Viroloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özkul öncülüğünde, TÜSEB’in 10 milyon liralık bilimsel ve mali takviye sağladığı yerli KKKA aşısının geliştirilmesine yönelik projeye ait rektörlük binasında kıymetlendirme toplantısı düzenlendi.
Prof. Dr. Ünüvar, burada yaptığı konuşmada, keneden bulaşan KKKA hastalığının, Türkiye’de bilhassa yaz aylarında aşikâr bölgelerde önemli bir sıhhat sorununa dönüştüğüne dikkati çekti.
Ünüvar, yerli KKKA aşısı çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Özkul’un, birebir vakitte Kovid-19 virüsünü Türkiye’de birinci izole eden kişi olduğunu anımsatarak, Kovid-19 aşısını geliştiren Erciyes Üniversitesinden Prof. Dr. Aykut Özdarendeli’nin de ayrıyeten KKKA aşısıyla ilgili çalıştığını, bu halde iki çalışmanın ilerlediğini lisana getirdi.
“Hastalığı gündemden çıkartacak bu çalışmanın gururunu daima birlikte yaşayacağız”
Hastalıkların ve Kovid-19 salgınının önlenmesinde aşının değerine dikkati çeken Ünüvar, “Aykut Özkul hocamız Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına karşı yerli aşının geliştirilmesi için ağır bir akademik, araştırma-geliştirme çalışması içerisinde. TÜSEB, Aykut hocamızın bu çalışmalarına bilimsel ve mali takviye sağladı.” dedi.
Devletin, aşıyla önlenebilir hastalıklara karşı yürütülen bilimsel çalışmalara çok ağır bir dayanak verdiğinin altını çizen Ünüvar, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bugün yerli KKKA aşısı geliştirilmesine ait bir muvaffakiyet öyküsünün inşallah birinci satırlarını kuvvetli bir biçimde yazdığımız projenin tanıtım toplantısındayız. TÜSEB’e bu çerçevede gönülden teşekkür ediyorum.
Savunma sanayindeki muvaffakiyet öykülerini daima gururla konuşuyoruz. Sıhhat teknolojilerinin geliştirilmesinde de devletimizin büyük dayanağı var. Aykut hocamızın bu çalışması inanıyorum ki muvaffakiyete ulaşacak. Ülkemizin mayıs ayından sonbaharın sonuna kadar gündeminde olan kıymetli bir hastalığı inşallah gündemden çıkartacak bu çalışmanın gururunu daima birlikte yaşayacağız. Bu çalışmanın kesimi olmaktan çok büyük gurur duyuyoruz.”
“Yerli KKKA aşısını hem ülkemize hem de dünyaya sunacağına inanıyoruz”
TÜSEB Türkiye Aşı Enstitüsü Lideri Prof. Dr. Ateş Kara ise konuşmasında yerli aşı geliştirme çalışmalarının uzun yıllar sonra TURKOVAC aşısıyla başladığına işaret ederek, bu tip çalışmaların devamı açısından akademik dünyayla işbirliğinin, grup çalışmasının kıymetine dikkati çekti.
TÜSEB’in yerli KKKA aşısı için hem klinik öncesi hem de klinik çalışmalar evresinde devamlı bilimsel dayanak sağlayacağının altını çizen Kara, “Çok değerli hocalarımızın dayanak ve yardımlarıyla muvaffakiyete ulaşacağımıza inanıyoruz. Aykut hocamızın, Ankara Üniversitemizin ve TÜSEB’in yerli KKKA aşısını hem ülkemize hem de dünyaya sunacağına inanıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
“En üst seviyede olay sayılarına, geçtiğimiz 2 yıl içinde ulaşıldı”
Prof. Dr. Aykut Özkul da toplantıda yerli KKKA aşısı geliştirme çalışmalarına ait sunum yaptı.
KKKA hastalığına karşı klasik aşı üretim teknolojilerinin uygulanamadığını ve bu nedenle yeni kuşak aşı eserlerinin geliştirilmesi çalışmalarına başladıklarını anlatan Özkul, “KKKA, Türkiye’de yaklaşık yüzde 5 mortalite ile seyrediyor. İki yıllık devirde biraz Kovid-19’un gölgesinde kaldı lakin 2002’den beri hastalıkla uğraş ediyoruz. En üst seviyede olay sayılarına, geçtiğimiz 2 yıl içinde ulaşıldı. Ülkemizde hastalık yaklaşık 1400 hadiseyle seyretti ve bu olayların yüzde 5’ini maalesef kaybettik.” diye konuştu.
Hastalığın dünyada ağır görüldüğü bölgelerde yaklaşık 3 milyar insanı risk altında bıraktığını vurgulayan Özkul, dünyada yıllık 10-15 bin hadise ve yaklaşık 500 ömür kaybının öngörüldüğünü aktardı.
“Adenovirüs vektörlü aşı prototipi geliştirilmesi hedefleniyor”
Prof. Dr. Özkul, KKKA hastalığının DSÖ’nün hami, tedavi edici eserlerin geliştirilmesine muhtaçlık duyulan değerli enfeksiyonlar listesinde yer aldığını belirterek, bu virüsle ilgili birinci çalışmalara 15 yıl evvel başladığını lisana getirdi.
KKKA’ya karşı yeni kuşak aşı alternatiflerinin geliştirilmesine yönelik bilimsel çalışmaların daha evvel yayımlandığını ve kelam konusu sonuçların bu çalışmanın temelini oluşturduğunu hatırlatan Özkul, şunları kaydetti:
“Yerli KKKA aşısı geliştirilmesine yönelik Ar-Ge projemizin mühleti 24 ay olarak belirlendi. Proje kapsamında Ankara Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi olarak işbirliği halindeyiz. Aşının geliştirilmesi, bir kadro hayvan deneylerinin yapılması ve immünolojik özelliklerinin tüm ayrıntılarıyla farklı hayvan tiplerinde kıymetlendirilmesi noktasında takımımız vazife alacak.
Çalışmaların tehlikeli virüsle ilgili tüm basamakları biyogüvenlik laboratuvarlarında gerçekleştirilecek. Çalışmayla adenovirüs vektörlü bir aşı prototipi geliştirilmesi hedefleniyor.”
“Klinik öncesi süreci azamî 18 ay içinde bitirmeyi öngörüyoruz”
Özkul, aşı çalışmalarının uzun ve kapsamlı süreçler olduğunun altını çizerek, “Amacımız daha evvel geliştirdiğimiz aşılardan doğacak yeni bir aşının bilhassa GNP koşullarında üretimini yapmak ve bunun klinik çalışmalar için uygun olup olmadığını sorgulamak. Akabinde da önemli klinik süreçlerin başlaması kelam konusu.” kelamlarını sarf etti.
Basın mensuplarının faz çalışmalarıyla ilgili sorusu üzerine Özkul, “Eğer süreç planlandığı sistemde sarfiyat ve rastgele bir önemli aksaklık olmazsa GNP koşullarında üretilmiş virüsle ilgili klinik öncesi süreci, azamî 18 ay içinde bitirmeyi öngörüyoruz.” bilgisini paylaştı.
Özkul, akabinde bilimsel heyetlerin değerlendirmesiyle başlayacak klinik çalışmaların ise bambaşka bir süreç olduğunu anlattı.
Toplantıya, TÜSEB Lider Yardımcısı Prof. Dr. Rabia Çakır Koç ile fakülte dekanları ve uzmanlar katıldı.