Süblimleşme nedir, nasıl gerçekleşir ve örnekleri nelerdir?
Bilim dünyasının gizemli olaylarından biri olan süblimleşme, katı ve gaz haline geçişin büyüleyici bir örneğidir. Günlük hayatta pek farkında olmasak da, süblimleşmenin pek çok enteresan ve kullanışlı tarafı bulunmaktadır. Pekala süblimleşme nedir? Süblimleşme nasıl olur? Süblimleşme örnekleri nelerdir? Tüm merak edilenler haberimizdedir.
SÜBLİMLEŞME NEDİR?
Süblimleşme, unsurların direkt katı halinden gaz haline geçişini tabir eden fizikî bir olaydır. Bu süreç sırasında unsurun sıvı haline geçiş yapmadan, ısı ve basınç tesiriyle katı parçacıkların gaz parçacıklarına dönüşmesi gerçekleşir. Süblimleşme, ekseriyetle katı maddeyi gaz hâline geçiren tesirli bir ısıtma süreci ile gerçekleştirilir.
SÜBLİMLEŞME NASIL OLUR?
Süblimleşme, gaz haline geçen maddeyi etkileyen aşikâr başlı faktörlerle ortaya çıkar. Bu faktörler ortasında basınç ve sıcaklık üzere etkenler yer alır. Olağan şartlarda katı halde bulunan kimi hususlar, atmosfer basıncında ve belli sıcaklık aralığında direkt gaz hâline geçer. Tıpkı biçimde, gaz haldeki hususlar de aykırı süreç olan “desüblimleşme” ile gazdan katı hâle geçebilirler.
SÜBLİMLEŞME ÖRNEKLERİ NELERDİR?
- Katran: Katran, yüksek sıcaklıkta süblime eden hususlardan biridir. Sıcak havalarda, birtakım katran cinsleri direkt katı halinden gaz hâline geçerek havada yayılır.
- Karbondioksit (CO2): Olağan kurallarda karbondioksit gaz halindedir, fakat düşük sıcaklık ve yüksek basınç altında, direkt katı karbondioksit, bilinen ismiyle kar buzunu (kuru buz), oluşur.
- Naftalin: Naftalin, günlük hayatta kullanılan bir kimyasal husustur ve koku giderici olarak sıklıkla tercih edilir. Oda sıcaklığında bile yavaşça buharlaşarak süblime edebilir.
- Camfarağacı yağı (Kafur): Camfarağacı yağı, tıbbi ve endüstriyel alanlarda kullanılan bir uçucu yağdır. Oda sıcaklığında süblime ederek direkt gaz hâline geçer.
- Jel Nitrogliserin: Jel nitrogliserin, patlayıcılar alanında kullanılır. Bu unsur, sıcaklık arttığında katı halden gaz hâline geçerek tehlikeli bir süreç oluşturabilir.
Süblimleşme, hususların özel şartlar altında sergilediği değişik bir fizikî özelliktir. Bu çeşit örnekler, günlük ömrümüzde ya da endüstriyel uygulamalarda süblimleşmenin tesirlerini gözlemlememizi sağlar. Bu nedenle, süblimleşme konusu bilim insanları, araştırmacılar ve sanayi profesyonelleri için değerli bir alandır.