Prof. Dr. Aysun Pekşen’den mantar zehirlenmeleri uyarısı
SAMSUN Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Aysun Pekşen, baharın gelmesiyle birlikte yaşanan mantar zehirlenmelerine dikkat çekerek, en çok mevte neden olan cinsin de ‘Köygöçüren’ mantarı olduğunu söz etti. Prof. Dr. Pekşen, “Biz mantarcıların bir kelamı vardır; ‘Tüm mantarlar yenir fakat kimileri yalnızca bir sefer yenir.’ Yanlışsız bilinen birtakım yanlışlara epey dikkat etmek bu noktada mühim” dedi.
OMÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aysun Pekşen, bahar periyodunun gelmesiyle birlikte mantar zehirlenmeleriyle ilgili ihtarda bulundu. Vatandaşların zehirli olan ve olmayan mantarları tanıması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Pekşen, “Ölümle sonuçlanan zehirlenmelerle karşı karşıya kalabiliriz. Ülkemizde ilkbahar ve sonbahar periyotlarında mantar zehirlenmelerine sıkça rastlanıyor. Halkın zehirli ve yenilebilen mantarları tanıması epeyce değerli bir nokta. Bu nedenle tabiat mantarlarının halka tanıtılması ve insanların bilhassa zehirli mantarlar konusunda bilgilendirilmesi gerekiyor” dedi.
‘BİLİNÇSİZ MANTAR TOPLAMA, ZEHİRLENME VE MEVTLE SONUÇLANABİLİR’Karadeniz’in yağışlı ve farklı bitki örtüsüne sahip olmasıyla birlikte mantar çeşitliliğinin de bol olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Aysun Pekşen, “Bunların içerisinde, yenilebilir, yenmez ve zehirli mantarlar bulunmakta. Zehirli mantar kümesi çok olmamakla birlikte, mantarı bilinçsiz toplayan bireylerde vefatla sonuçlanabilen zehirlenme olayları meydana gelebilir. Bu yüzden mantar denildiği vakit birçok insanın aklına zehirlenme geliyor. Zati medyada da zehirlenme olayları çoğunlukla gündemde” sözlerini kullandı.Mantarların her bakımdan büyük ehemmiyet taşıdığını aktaran Prof. Dr. Pekşen, “Bu varlıklı kaynaklar bizlere mineral, protein, selenyum sağlamakla birlikte birebir vakitte yurtdışına ihraç edilerek önemli gelir getirme potansiyeline de sahip. Bir küme mantar tipi toplanarak yurt dışına ihraç ediliyor” diye konuştu.MANTARCILARIN BİR KELAMI VARDIR; ‘TÜM MANTARLAR YENİR, KİMİLERİ BİR KERE YENİR’Doğadan yenilebilir diye düşünülerek toplanan mantarların, önemli sıkıntılar üretebileceğini söyleyen Prof. Dr. Aysun Pekşen şunları söz etti: “Bölgemiz esasen bu açıdan son derece avantajlı. Mantarı bilmeden toplayan bireyler, tıpkı anda yenilebilir ve yenilemez olanları toplayabilir. Hafif zehirlenme de geçirebilir lakin çoğunlukla vefatla sonuçlanan zehirlenmelerle karşı karşıya kalabiliriz. Beşerler kendi metotlarıyla zehirli olup olmadığını anlamaya çalışıyorlar ve bu çok yanlış bir uygulama. Birtakım yanlış kanılar var. Örneğin; böceklerin yediği mantar zehirsizdir. Biz beşerlerle onların metabolizması farklıdır. Bu yüzden bu türlü bir durum kelam konusu değildir. Kimi mantarlar kaynatılıp suyu akıtıldığında zehir tesiri olmaz. Lakin bu her mantar için geçerli değildir. Bu yüzden göz gerisi etmeden dikkatli ve şuurlu olmalıyız. Mantara karşı bir farkındalığın oluşması gerekiyor. Aksi takdirde bilinçsiz hareket etmek son derece makus sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden biz mantarcıların bir kelamı vardır; ‘Tüm mantarlar yenir fakat kimileri yalnızca bir defa yenir.’ Yanlışsız bilinen birtakım yanlışlara hayli dikkat etmek bu noktada önemli.”‘ÖLÜMLERİN YÜZDE 95’İ KÖYGÖÇÜREN MANTARINDAN KAYNAKLANIYOR’
Türkiye’de mantar ölümlerinin yüzde 95’nin ‘Köygöçüren’ çeşidi mantarından kaynaklandığını belirten Prof. Dr. Pekşen, “Ülkemizde en çok bulunan zehirli mantarlardan birisidir. En çok İstanbul, Bolu, Kastamonu ve Giresun bölgelerinde görülüyor. Amanita Phalloides, ‘Köygöçüren’ olarak bilinir. Zehirlenmelerin neredeyse yüzde 95’inden sorumludur. Bu zehirlenme hadiseleri küçümsenecek ölçüde değil. Mantar zehirlenmelerinde iki cins semptom vardır. Erken ve geç semptomlar. Erken semptomlarda, mide bulantısı, kusma, sersemlik üzere birtakım yan tesirleri var. Erken olduğu için çabucak müdahale edilebilir ama bizi korkutan geç semptomlar. Geç semptomda yendikten sonra tekrar birtakım tesirler var ama bedende geç reaksiyon verdiği için karaciğer, böbrek yetmezliği üzere hadiseler kelam konusu olabiliyor. Geri döndürülmesi epeyce sıkıntı olabiliyor. Bu noktada hangi mantar cinsinin yendiğinin bilinmesi ve en yakın sıhhat kuruluşuna gidilmesi büyük ehemmiyet taşımakta. Gösterişli bir mantar olan köygöçüren yenilebilen bir mantarın yanında yetişebiliyor. Ayırt edebilmek için dikkat edilmesi gereken kimi özellikler vardır. Mantarın üst yapısı zeytin yeşili bir renktedir. Lakin alt kısmı bembeyazdır. Ayrıyeten zehirli mantarlarda olan bir başka özellik de kök kısımlarımda yumurta biçimine benzeri bir kısım bulunur, köygöçüren mantarının kök kısmında da bu yumurta bulunur.”