Prag Büyükelçiliği’nden Nazım Hikmet belgeseli

Prag Büyükelçisi Hâkim Bağış’ın teşebbüsleriyle, Nazım Hikmet’in devrin Çekoslovakya’sının başşehri Prag’da 1956 yılında çekilmiş Prag Ulusal Tiyatro arşivlerinden çıkarılan fotoğrafları ve hayatı belgesel haline getirildi. Bağış, ‘Nazım ve Prag’ belgeselinde Türk ve Çek halkı ortasındaki ortak tarihin kıymetli aktörlerinden bir adedinin de Nazım Hikmet olduğunu belirterek Nazım’ın Türkiye’de yasaklı olduğu periyotlarda farklı birçok ülke ve kentte yaşamak durumunda kaldığını, bu kentlerden birinin de Prag olduğunun altını çizdi.

Nazım Hikmet’in 1956-1958 yılları ortasında Prag’da hazırladığı tiyatro oyunları sırasında çekilmiş ve daha evvel hiç yayınlanmamış fotoğraflarının da yer aldığı belgeselde Slavia Cafe olarak bilinen yerde dostları ve öteki düşünürlerle buluştuğunu belirten Bağış, Nazım Hikmet’in yazıp yönettiği tiyatro oyunlarından ‘Budala’ (Podivin) oyununun Çekoslovakya Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelendiğini ve bu oyunun kitapçıklarının da araştırmacı Özgür Öztürk tarafından bulunduğunu belirti.

PRAG BÜYÜKELÇİLİĞİ’NDEN ‘NAZIM HİKMET ANMA GECESİ’

“Birçok kent üzere Nazım Prag’a da iz bırakmış. Slavia Cafe’de bugün 12 büyük global düşünürün fotoğrafları var. O, 12 fotoğraftan biri de Nazım Hikmet’e ait” diyen Bağış daha sonra bu manalı yerde Nazım Hikmet için bir anma gecesi düzenlediklerini aktardı.

Bağış, “Biz ortak tarihimizdeki pahaları bulup onları mümkün olduğu kadar ortaya çıkarmak ve Türk halkıyla olduğu kadar Çek halkıyla da paylaşmak için Büyükelçilik olarak elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz. Nazım’ın Prag anılarını canlandırmak için kendisinin doğum günü vesilesiyle Slavia Cafe’nin sahibi ile bir tertip yapmak konusunda mutabık kaldık. ve orada Büyükelçilik olarak bir Nazım Anma Gecesi düzenledik. Açılış konuşmasını da biz yaptık. Çek sanatkarlar gelip Nazım’ın şiirlerini hem Türkçe hem İngilizce hem de Çekçe olarak okudular. Burada yaşayan Roksana Mendel isimli İstanbullu bir müzisyen kardeşimiz Nazım’ın mısralarından bestelenmiş müziklerle konser verdi. Çekya’nın önde gelen düşünürleri Nazım’ı anlattılar ve Türk-Çek dostluğunda Nazım’ın rolünü lisana getirdiler” dedi.

‘NAZIM GECESİ’ GELENEKSELLEŞİYOR

Düzenlenen merasimin çok manalı ve kıymetli olduğunu belirten Bağış, “Gerçekten bizim için de çok manalı bir merasim oldu ve bunu gelenekselleştiriyoruz. Her sene Nazım Hikmet’i Slavia’da anmak için bir gece düzenleme konusunda da yerin sahibiyle bir ön muahede yaptık. Nazım Hikmet çağdaş Türk edebiyatında çok kıymetli bir yer tutuyor. Siyasi görüşlerine katılabiliriz de katılmayabiliriz de, katılanlarınız da olabilir, katılmayanlarınız da olabilir. Lakin onun Türkçemizi, Türk edebiyatını, Türk şiirini dünyaya tanıtma konusunda oynadığı rolü hepimiz kabul etmek durumundayız” diye konuştu.

“DEMOKRASİMİZ İSMİNE BİR AYIBI DÜZELTTİK”

Nazım Hikmet’in vaktiyle vatandaşlıktan çıkarılmasına reaksiyon gösteren Bağış, “Eserleri bu kadar çok lisana çevrilmiş, dünyanın farklı yerlerinde ders kitaplarında dahi okutulan, yeni şair adaylarına öğretilen bir sima olarak Nazım sahiden kıymetli. Türkçemizi en hoş kullanan ve Kurtuluş Savaşımızı en hoş mısralarla anlatan şairlerden bir tanesi. Bu kadar kıymetli bir şairimizin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından atılmış olması demokrasimiz ismine bir ayıptı” sözlerini kullandı.

“ÇOCUKLARIMA BIRAKABİLECEĞİM EN KIYMETLİ MİRASLARDAN BİRİ”

10 Ocak 2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak Nazım Hikmet Ran’a 58 yıl sonra Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığının iade edilmesi uğraşlarını anlatan Bağış, o günlere dair yaşadıklarını şu sözlerle lisana getiriyor:

“Bu ayıbı ortadan kaldırmak üzere kollarını sıvayan periyodun Başbakanı, Cumhurbaşkanımız sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın yakın çalışma grubunda bulunan birisi olarak, Nazım Hikmet’e Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını iade eden takımın bir modülü olmak benim çocuklarıma bırakacağım en değerli miraslardan bir tanesi.”

“BİRBİRİMİZİ KUCAKLAMAMIZ LAZIM”

Herkesin yanılgılarının olabileceğini, insanların farklı siyasi görüşlerden olabileceklerini lakin ülkemize yapıtlarıyla, sanatıyla hizmet etmiş, bu ülkenin insanlarını memnun etmiş bireylerle artık kucaklaşılması gerektiğini belirten Bağış, Paris’te Ahmet Kaya ve Yılmaz Güney’in kabirlerini ziyaret ettiğini de ekliyor. Ülke sanatının ve sanatkarının sahipsiz bırakılmaması gerektiğinin de altını çizen Bağış şu samimi tabirleri kullanıyor:

“Ahmet Kaya üzere kendisi toplumsal demokrat olmasına karşın bir muhafazakar demokrat siyasetçiye şiir okuduğu için mahpus cezası verilmesini eleştiren ve bu yüzden çıkıp meydanlarda Sayın Cumhurbaşkanımızı, Pınarhisar Cezaevi’ne gönderilmesi konusunda hassasiyet ortaya koyan, ona düzenlenen veda konserine katılan merhum Kaya’nın Paris’te, gurbet ellerde yatmakta olduğu mezarlıktaki kabrini ziyaret eden birinci Türkiye Cumhuriyeti Bakanı olmak da benim nitekim önemsediğim bir husus. Ahmet Kaya’nın çabucak yüz metre ötesinde yatan merhum Yılmaz Güney’i de ziyaret edip, ona da dua etmiş olmak benim açımdan kıymetli…Neden? Zira siyasi görüşlerimiz çok farklı olmuş olabilir lakin onlar da bu ülkenin insanını yapıtlarıyla, emekleriyle, sanatlarıyla memnun etmeye çalışmışlardır. O insanlara, o emeğe hürmeten bizim birbirimizi artık kucaklamamız gerekiyor.”

“FARKLILIKLARIMIZIN BİZİ ZENGİNLEŞTİRDİĞİNİ GÖRMEMİZ LAZIM”

Farklılıkların birer tehdit olmadığını, zenginlik olarak görmenin, bu farklılıkları bütünleştirerek birlikte yaşamanın ehemmiyetine değinen Prag Büyükelçisi Hükümran Bağış, ‘Nazım ve Prag’ belgeselini şu tabirlerle bitirdi:

“Aslında farklılıklarımızın bizi zenginleştiren özellikler olduğunu daima birlikte görmemiz lazım. Tekrar Nazım’ın betimlemesiyle, evet her birimiz bir hür ağaç üzereyiz, ancak bir orman üzere de birbirimize bağlı olmak zorundayız. Zira bizi biz yapan, Türkiye Cumhuriyeti’ni güçlü yapan da bu farklılıkların zenginliği, bu farklılıkların bütünlüğü. İşte Türkiye’nin yeni yüzyılına girerken bu farklılıklarımızı daha düzgün bütünlememiz gerektiği konusunda da daima birlikte çalışmalıyız.”