Organ bağışı caiz mi? Organ nakli dini açıdan uygun mudur, DİYANET’e nazaran helal mi?

İslam dini yardımlaşmayı çok önemsemektedir. Organ bağışı da buna bir örnektir. Bu yüzden öbür insanlara yardım etmek ve hayatlarını kurtarmak hoş ahlakı göstermektedir. Pekala, Organ bağışı caiz mi? Organ nakli dini açıdan uygun mudur, DİYANET’e nazaran helal mi? İşte detaylar…

ORGAN BAĞIŞI CAİZ Mİ?

Diyanet bu mevzuda net bir açıklama yapmıştır. O açıklamada şu tabirler yer alıyor: “Kur’an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde, organ ve doku nakli konusunda sarih bir karar bulunmamaktadır. Birinci müçtehit ve fakihler de kendi bölümlerinde bu türlü bir sorun kelam konusu olmadığı için, bu bağışın kararına temas etmemişlerdir. Fakat dinimizde, Kitap ve Sünnet’in delaletlerinden çıkarılmış genel kararlar ve kurallar de vardır. Kitap ve Sünnet’te açık kararı bulunmayan ve her zamanda karşılaşılan yeni sorunların kararları, fakihler tarafından bu genel düsturlar ile kararı bilinen benzeri sorunlara kıyas edilerek (tahriç yoluyla) çıkarılmıştır. Organ ve doku nakli konusundaki kararın tayininde de tıpkı yola başvurulması uygun olacaktır.

İslam âlimleri, karnında canlı halde bulunan çocuğun kurtarılması için meyyit annenin karnının yarılmasını, öteki yoldan tedavileri mümkün olmayan kimselerin kırılmış kemiklerinin yerine öbür kemiklerin naklini, bilinmeyen hastalıkların teşhis ve tedavilerinin sağlanabilmesi için, yakınlarının isteği alınmak suretiyle, ölüler üzerinde otopsi yapılmasını; münasebetiyle canlı bir kimseyi kurtarmak için, meyyitin beden bütünlüğüne müdahale etmeyi caiz görmüşlerdir (Nevevi, el-Mecmu’, III, 145; Fetava’l Hindiye, V, 440).

Aynı halde açlık ve susuzluk üzere, hastalığı da haramı mubah kılan bir zaruret saymışlar, diğer yoldan tedavileri mümkün olmayan hastaların haram ilaç ve unsurlarla tedavilerini caiz görmüşlerdir. Günümüzde kan, doku ve organ nakli, tedavi yolları ortasına girmiş bulunmaktadır.

O halde, birtakım koşullara uyulmak kaydıyla, hayatı yahut hayati bir uzvu kurtarmak için öteki deva olmadığında, birtakım koşullara uyularak kan, doku ve organ nakli yolu ile de tedavinin caiz olması gerekir. “Her kim bir hayatı kurtarırsa bütün insanları kurtarmış üzere olur.” (Maide, 5/32) ayeti de buna ışık tutmaktadır.

Bu bağlamda, aşağıdaki konulara dikkat edilmek kaydıyla, organ nakli caiz olur. Gerçekten İslam İşbirliği Teşkilatına bağlı, milletlerarası bir fetva kuruluşu olan Mecmeu’l-Fıkhi’l-İslami de bu istikamette karar almıştır. Buna nazaran;

a) Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını yahut hayati bir uzvunu kurtarmak için, bundan öteki dermanı olmadığının, mesleksel ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen uzman tabipler tarafından tespit edilmesi,

b) Hastalığın bu yoldan tedavi edilebileceğine zann-ı galibinin bulunması,

c) Organ yahut dokusu alınan kişinin, bu sürecin yapıldığı esnada ölmüş olması; şayet organ canlı bir beşerden alınacaksa, bu organın, alınan şahısta (donör) temel bir hayati işlevi devre dışı bırakmaması,

d) Toplumun huzur ve tertibinin bozulmaması bakımından, organ yahut dokusu alınacak kişinin sıhhatinde (ölmeden önce) buna müsaade vermiş olması yahut hayatta iken bilakis bir beyanı olmamak kuralıyla, yakınlarının isteğinin sağlanması,

e) Alınacak organ yahut doku karşılığında hiçbir biçimde fiyat alınmaması,

f) Tedavisi yapılacak hastanın bu nakle razı olması,

g) Devlet denetimi altında yapılması gerekir.”