Nijer’deki darbe dünya için neden değerli? İşte 5 soru, 5 karşılık

Nijer‘de 26 Temmuz’da kendilerine Vatanı Muhafaza Ulusal Kurulu (CNSP) diyen cuntanın yaptığı darbe, dünyanın gündemine oturdu. Askeri darbeyle birlikte Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurlarınca alıkonuldu. Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Kumandanı General Abdurrahmane (Ömer) Tchiani, geçiş hükümetinin başına geçti.

5 SORUDA NİJER DARBESİ

Nijer‘deki gelişmelerin çeşitli global tesire sahip olması beklenirken, Batı Afrika’nın bu küçük ülkesiyle global güçlerin neden bu kadar yakından ilgilendiği merak konusu oldu. BBC’de yayımlanan makalede Nijer‘deki darbe 5 soruda özetlendi.

TERÖR AKINLARINDA ARTIŞ

Son periyotta şiddetli akınların arttığı bölgede yer alan Nijer, Batı’nın nispeten istikrarlı bir devlet olarak gördüğü az ülkelerden biriydi. Lakin darbeyle birlikte işler değişti. Boko Haram ve IŞİD irtibatlı radikal terör örgütlerine karşı ülkede Fransız ve Amerikan üsleri bulunuyor. Darbenin akabinde bu üslerin geleceği de tehlikeye girdi. Mali ve Burkina Faso’daki darbelerin akabinde radikal terör örgütlerinin taarruzlarının çoğalması, Nijer için de kaygıların artmasına neden oldu.

BÖLGEDEKİ ÖTEKİ ÜLKELERDE DE ORDU DARBEYE HEVESLENEBİLİR

Nijer’deki darbeyle birlikte, batıdaki Mali’den doğudaki Sudan’a kadar uzanan Afrika toprakları artık askeri rejimlerin denetimine girdi. Bölgede öteki ülkelerin orduları da iktidarı ele geçirmek için yürek kazanabilir. Bu telaş, ekonomik blok ECOWAS’ın Nijer’in devrik Cumhurbaşkanı Bazum’un misyonuna geri döndürülmemesi durumunda cuntaya yönelik neden yaptırım kararı aldığını da daha güzel açıklıyor. Bu atak ABD, Avrupa Birliği (AB) ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından da destekleniyor.

RUSYA TESİRİ ARTIYOR

Mali ve Burkina Faso’daki darbelerden sonra iki ülke idaresi de Rusya ile daha yakın ilgiler kurdu. Nijer’deki askeri idarenin de Wagner aracılığıyla Rusya ile yakınlaşması bekleniyor. Rusya, Bazum’un hür bırakılması daveti yapsa da, Moskova’da hükümet takviyeli medya kanallarında darbe övüldü. Darbeye takviye veren göstericiler Rus bayrakları salladı ve eski sömürge gücü olan Fransa’yı kınadı. Rus paralı asker kümesi Wagner’in Nijer’deki tesirini genişlettiğine dair de kaygılar var. Şayet Nijer komşularının yolundan giderek bilhassa Rus paralı asker kümesi olan Wagner’e yönelirse, bu şiddetli hücumların artmasına, insan hakları ihlallerine ve maden sömürüsüne yol açabilir.

URANYUM MESELESİ

Nijer, dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri listesinde de 7. sırada yer alıyor. Dünyadaki uranyum arzının yüzde 5’ini karşılayan Nijer’de 311 bin 110 metrik tonluk uranyum rezervi bulunuyor. Avrupa Birliği’nin nükleer ajansı EURATOM’a nazaran, Nijer geçen yıl AB’ye sağlanan doğal uranyumun ikinci büyük tedarikçisiydi. Ayrıyeten ülke Fransa’nın uranyum gereksiniminin yaklaşık yüzde 15’ini karşılıyor.

SIĞINMACI KRİZİ

Bazum hükümeti Akdeniz üzerinden gelen göçmen akışını durdurma ve Libya’daki gözaltı merkezlerindeki yüzlerce göçmene konut sahipliği yapma bahislerinde Avrupa ülkeleriyle iş birliği halinde. Tıpkı vakitte Bazum, Batı Afrika ülkeleri ile daha kuzeydeki ülkeler ortasında kilit bir geçiş noktası olan ülkede insan kaçakçılarına karşı da tedbirler almıştı. Lakin bir askeri cunta devrinde, bilhassa Fransa ve İngiltere üzere kimi Avrupalı ortaklar, Nijer’e yardımı durduracaklarını söyledikten sonra bu taahhütler sorgulanabilir hale gelebilir. Bu, Avrupa’ya geçen göçmen akışı üzerinde değerli bir tesire sahip olabilir.