İttifak oyları nasıl sayılacak, ittifaktaki partilere baraj nasıl uygulanacak? İşte seçime dair 15 soru ve karşılığı

Yüzde 10’dan yüzde 7’ye indirilen seçim barajının uygulanması, görme engellilerin hazırlanan şablonla tek başlarına oy kullanması üzere pek çok prensip sahne olacak seçim için Yüksek Seçim Konseyinin (YSK) belirlediği takvim süreci işliyor. Seçim, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen zelzeleler nedeniyle yeni tedbirlerle yürütülecek.

4 İTTİFAK VE 4 CUMHURBAŞKANI ADAYI VAR

YSK, 36 siyasi partinin seçime katılma yeterliliğine sahip olduğunu belirledi. Kimi siyasi partiler, “Cumhur”, “Millet”, “Ata” ve “Emek ve Özgürlük” ittifakları ismi altında seçime girme kararı aldı. Mutlaklaşan cumhurbaşkanı aday listesine nazaran, seçimde Cumhur İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan, Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, Memleket Partisi Genel Lideri Muharrem İnce ile Cet İttifakı’nın adayı Sinan Oğan cumhurbaşkanlığı için yarışacak.

14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Devir Milletvekili Genel Seçimleri’ne ait 15 soru ve karşılıkları şöyle:

1- Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen 11 vilayette oy verme süreci nasıl yapılacak?

Deprem bölgesinde evvelce hangi okullara sandık kuruluyorsa birebir okullara yeniden sandık kurulacak. Okullar yıkılmış ya da hasar görmüş olsa bile bahçesine konteyner konarak oyların kullanılması sağlanacak.

2 – Vilayet değiştiren depremzede seçmenlerin kullandığı oy hangi seçim etrafı için sayılacak?

Seçmenler, adres kaydını nereye aldırırsa orada oy kullanacak, oylar o seçim etrafı için sayılacak.

3 – Tutuklu ve mahkumlar nasıl oy kullanacak?

Anayasa’ya nazaran, taksirli hatalardan karar giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan mahkumlar oy kullanamıyor. Ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklular ile taksirli hatalardan mahkumlar için cezaevlerinde sandık kurulacak. Sandıkların konulacağı yer, cezaevi idaresinin görüşü alınarak belirlenecek. YSK, Kovid-19 müsaadesine gönderilen taksirli cürümlerden mahkumların, cezaevi listelerine dahil edilmeyerek oy kullanabileceklerine karar verdi.

4- Seçimde kaç cumhurbaşkanı adayı yarışacak?

YSK’nin Resmi Gazetede yayımlanan kesin aday listesine nazaran, seçimde 4 aday yarışacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Memleket Partisi Genel Lideri Muharrem İnce ile Sinan Oğan cumhurbaşkanı adayı olarak seçime girecek. YSK’de çekilen kuraya nazaran oy pusulasında 1. sırada Erdoğan, 2. sırada İnce, 3. sırada Kılıçdaroğlu, 4. sırada Oğan yer alacak.

5- Cumhurbaşkanı adayları oy pusulası nasıl olacak?

Kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında, “Cumhurbaşkanı adayları” ibaresi ile YSK’de çekilen kuraya nazaran sırasıyla adayların ismi ve soyadı yer alacak. Cumhurbaşkanı adaylarının kendilerine ayrılan sütun içine art fonu beyaz vesikalık renkli fotoğraflarının altına nüfus kayıt örneğindeki isim ve soyadları, 13 punto ve büyük harflerle yazılacak.

6- Hangi partiler ittifak yaparak seçime girecek?

Siyasi partilerin seçim ittifakı yapmalarına imkan tanıyan düzenleme gereği, bir evvelki seçimde olduğu üzere bu seçimde de kimi siyasi partiler ittifak halinde seçime girmeye hazırlanıyor.

Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Büyük Birlik Partisi (BBP) ve Yine Refah Partisi’nin “Cumhur İttifakı” ismiyle seçime girmesine ait protokol 24 Mart’ta YSK’ye sunuldu. İttifaka mensup 4 parti kendi logosuyla seçime girecek. Lakin Cumhur İttifakı’na dayanak veren HÜDA PAR, seçime AK Parti listelerinden gireceğini açıkladı.

“Millet İttifakı”nı oluşturan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), DÜZGÜN Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA Partisi) ve Demokrat Parti’nin seçim ittifakına ait protokolü ise 22 Mart’ta YSK’ye teslim edildi.

Yeşil Sol Parti, Türkiye Personel Partisi (TİP) ve Emek Partisi de (EMEP) “Emek ve Özgürlük İttifakı” ismiyle katılma kararını içeren protokolü YSK’ye 24 Mart’ta sundu. “Emek ve Özgürlük İttifakı” içinde yer alan ve Anayasa Mahkemesinde açılan kapatılması istemli davada süreç devam eden HDP de Yeşil Sol Parti listelerinden seçime gireceğini açıkladı.

Zafer Partisi Genel Lideri Ümit Özdağ ile Adalet Partisi Genel Lideri Vecdet Öz’ün imzalarını taşıyan ve “Ata” ismi verilen ittifaka ait protokol de birebir gün teslim edildi. İttifakların ve siyasi partilerin oy pusulasındaki yerleri için 8 Nisan’da YSK’de kura çekilecek.

7- Milletvekili aday listeleri ne vakit YSK’ye teslim edilecek?

Siyasi parti genel merkezleri, seçime katılacakları seçim etraflarına ilişkin aday listelerini 9 Nisan günü en geç saat 17.00’ye kadar YSK’ye teslim edecek. Bağımsız milletvekili adayları da birebir gün saat 17.00’ye kadar vilayet seçim heyetlerine müracaat yapacak.

8- İttifak yapan partiler, oy pusulasında nasıl yer alacak?

İttifak yapan partiler, oy pusulasında “ittifak” unvanları altında yan yana yer alacak. Partilerin logoları, isimleri, genel liderlerinin isimleri ile partiler için ayrılan her sütunun altında, milletvekili adaylarının isimleri de belirtilecek. Birleşik oy pusulasının en üstüne “Siyasi Partiler ve Bağımsız Adaylar” ibaresi yazılacak. Bu ibarenin altına seçime katılan siyasi parti temsilcileri huzurunda Yüksek Seçim Konseyi tarafından çekilen kura sırasına nazaran partiler sıralanacak.

9 – Seyyar sandıklarda kimler oy kullanacak?

Hastalığı yahut manisi sebebiyle yatağa bağımlı seçmenler için bu seçimde de seyyar sandıklar oluşturuldu. Bu seçmenler, seyyar sandıklarda oylarını kullanabilecek.

10- Oy pusulaları tek zarfta mı olacak?

Seçmenler, cumhurbaşkanına ve milletvekillerine yönelik tercihte bulundukları iki farklı oy pusulasını birebir zarfa koyarak sandığa atacak.

11- İttifak oyları nasıl sayılacak?

Seçim yasasında gerçekleştirilen son değişiklikle yüzde 10 olan ülke seçim barajı, bu seçimde yüzde 7 olarak uygulanacak. İttifak yaparak seçime girecek partilerin oy hesabı da değişti. Yeni yasaya nazaran, ittifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde elde ettiği geçerli oy sayısı temel alınarak, yani D’hont sistemine nazaran oransal belirlenecek.

12 – Yeni seçim maddesine nazaran ittifaktaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?

Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. unsuruna nazaran, ittifakta yer alan partilerin farklı ayrı yüzde 7’yi geçmesi gerekmiyor. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7’yi geçtiğinde ittifak içindeki tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.

13- Yurt dışındaki seçmenler için kaç ülkede sandık kurulacak?

75 ülke ve 156 yerdeki yurt dışı temsilciliğinde sandık heyetleri oluşturuldu. Gümrük kapılarında ve yurt dışı temsilciliklerinde 27 Nisan 2023 Perşembe günü oy verme süreci başlayacak. Gümrük kapılarında oy verme 14 Mayıs 2023 Pazar günü saat 17.00’de bitecek. Yurt dışı temsilciliklerde ise oy verme süreci 9 Mayıs’ta sona erecek. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenler, tatil günleri dahil 24 saat müddetle oy kullanılabilecek.

14- Birinci evvel hangi oy pusulası sayılacak?

Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi oy pusulaları tıpkı zarfa konulacak. Evvel cumhurbaşkanı seçimine ilişkin oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak. Zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim tipine ilişkin olanın geçersiz olması, oburunun geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek.

15- Türkiye genelinde hangi saatler ortasında oy verilecek?

Türkiye genelinde oy verme süreci 08.00 ile 17.00 saatleri ortasında yapılacak. Saat 17.00 prestijiyle sırada bekleyenler varsa bu şahısların sandık konseyi liderince sayılıp oy vermeleri sağlanacak.