“Iraklı Sudanlılar” ömürlerini ülkenin yerleşik halkından farksız halde sürdürüyor
Yaklaşık 40 yıl evvel ülkelerinden ayrılarak yeni bir hayat kurmak için Irak‘a gelen Sudanlılar, artık kendilerini buradaki lokal halktan farksız görüyor ve Sudan‘a dönmek istemiyor.
Irak‘ın başşehri Bağdat’ın kadim semtlerinden Bettavin, 1980’lerde ülkeye gelip yerleşen Sudanlıların merkezi pozisyonunda. Bettavin’in neredeyse her sokağında Sudanlılara ilişkin market, manav, berber dükkanı, marangozluk atölyesi, kahvehane üzere iş yerleri göze çarpıyor.
Gayriresmi bilgilere nazaran, Bağdat’ın bu kadim semtinde 1300’e yakın Sudanlı yaşıyor. Kimileri ikamet sorunu yaşasa da hayatlarını bir formda polis kontrolünden uzak sürdürmeye çalışıyor. Kimileri ise Iraklılarla evlenerek vatandaşlık almış.
Irak‘taki gündelik hayata ayak uyduran Sudanlıların çocukları, okullarda Iraklı çocuklarla tıpkı sınıflarda eğitim alıyor. Annesi Iraklı olan çocuklar baba diyarı Sudan‘ın yanı sıra Irak lehçesini de akıcı halde konuşuyor.
Birçok bahiste artık Iraklılara benzeyen Sudanlılar, gündelik ömürlerinde hiçbir ayrımcılığa maruz kalmadıklarını ve ülkelerine dönmek istemediklerini söylüyor.
Sudanlı Abdulkerim’in çocukları “Iraklıyız” diyor
AA muhabirine konuşan “Sudanlılar Kahvehanesi”nin sahibi Sudanlı Ali Abdulkerim, Bağdat’a 1986’da geldiğini belirtti.
Biri kız biri erkek iki çocuğu olduğunu aktaran Abdulkerim, “Çocuklarım okula gidiyor, Iraklı çocuklarla birebir sınıfı paylaşıyorlar ve kendilerini Iraklı olarak görüyorlar. Onlar, Sudan ile ilgili hiçbir şey bilmezler. Nerelisin? diye sorsan ‘Iraklıyız’ derler.” dedi.
Sudanlıların buluşma noktası olan Abdulkerim’in kahvehanesi sabah erken saatlerden akşam 23.00’e kadar açık kalıyor. Kahvehanede çay ve kahvenin yanı sıra Irak’ın meşhur “hamiz” denilen ekşi çay da müşterilere sunuluyor. Abdulkerim, “Kahvehaneye gelenlerin büyük kısmı Sudanlılar fakat burada yaşayan Mısırlılar ve Iraklılar da buraya gelip çay içiyor.” tabirlerini kullandı.
Sudanlıyla evlendiği için Irak vatandaşlığı alamayan Abdulkerim, ikamet hakkına sahip olduğunu ve bu mevzuda sorun yaşamadığını lisana getirdi.
Abdulkerim, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bağdat’ın Bettavin bölgesi Sudanlıların merkezi pozisyonundadır. Buranın dışındaki semtlerde de Sudanlılar var. Bettavin dışında yaşayan Sudanlılar cumaları ve öteki tatil günleri buraya gelip buradaki Sudanlılarla takılır. Irak’ta hiçbir ayrımcılığa maruz kalmadık. Bir gün de birisi çıkıp bize ‘yabancı’ olduğumuzu hissettirmedi. Hamdolsun Iraklılar üzere yaşıyoruz. Son periyotta ekonomik olarak güç günler yaşanıyor lakin çay ocağından elde ettiğim gelirle kiramızı ödeyebiliyor ve geçimimizi sağlıyoruz.”
Sudan’da yaşananları yakından takip ettiklerini söyleyen Abdulkerim, ülkesindeki durumun iç açıcı olmadığını kelamlarına ekledi.
“Iraklılarla hiçbir sorun yaşamıyoruz”
Bettavin’nin dar sokaklarından birinde kurduğu atölyesinde “demirci” olarak çalışan Sudanlı Abdullah Yahya da, 1989’da 32 yaşındayken çalışmak için Irak’a geldiğini söyledi.
Yahya, “Başlarda muhakkak aralıklarla Sudan’a gidip geliyordum. En son Sudan’ı 1997’de ziyaret edebildim. Lakin artık oradaki durumlardan ötürü pek gidemiyoruz.” dedi.
Sudanlıların kimilerine oturum müsaadesi verilmediğini aktaran Yahya, fakat bu mevzuda pek problemle karşılaşmadıklarını, gündelik hayatlarını Iraklılar üzere sürdürdüklerini söz etti.
Yahya, şunları söyledi:
“Iraklılarla hiçbir sorun yaşamıyor ve ayrımcılığa maruz kalmıyoruz. Bizler de onlara karşı hiçbir olumsuz davranışta bulunmuyoruz. Akrabalarımın tamamı Sudan’da yaşıyor. Onlarla 2-3 günde bir telefon üzerinden görüşüyorum. Ben, ailenin tek ferdi olarak burada yaşıyorum. Sudan’daki durumun ne olduğu net değil. Savaş Irak’ı da çok yordu lakin şu an Irak’ın durumu daha istikrarlı ve pek bir sorun yok. Burada yaşayan Sudanlılar olarak genelde kahvehanelerde bir ortaya geliyoruz.”
Bağdat sakini Sudanlı Muhammed Abdurrahman, Bağdat’a 1981’de geldiğini ve koyun güderek çobanlık yaptığını söyledi.
Eşi ve çocuklarının ise Sudan’da yaşadığını belirten Abdurrahman, “Sudan’da yaşanan olaylardan ötürü çocuklarımı ziyaret edemedim. Çocuklarımla telefonda görüşüyorum, hal hatırlarını soruyorum.” diye konuştu.
“Hem Sudan hem Irak Arapçasını konuşuyoruz”
Amcalarıyla birlikte çay ocağı işleten yarı Sudanlı yarı Iraklı genç Ali Abdurrahman ise, 2003’teki ABD işgali sırasında ailesiyle bir müddetliğine baba ocağı Sudan’a gittiğini belirterek, “Sudan’da elektrik mühendisliği okudum fakat bitirmeden Bağdat’ta geri döndük. Irak diploması Sudan’daki üzere güçlü değil. Irak’tan mezun olursan diğer ülkede işe girmen sıkıntı. Sudan’da okulu bitirmiş olsaydım istediğim ülkede çalışabilirdim.” tabirlerini kullandı.
Irak’ın yerleşik Arapça lehçesini düzgün formda konuşan genç Abdurrahman, “Annem Iraklı. Meskende hem Sudan hem Irak Arapçasını konuşuyoruz, lakin daha çok Sudan Arapçasını konuşuyoruz.” dedi.
Abdurrahman Bağdat’ta yöre halkından biri olarak görüldüğünü ve hiçbir ayrımcılığa maruz kalmadıklarını söyledi. Çok sayıda Iraklı mahalle arkadaşı olduğunu kaydeden Ali Abdurrahman, onlarla futbol üzere spor
“Evlenirsem bir Iraklıyla evlenirim”
Bettavin’de babasının ikinci el eşya tamiri atölyesinde çalışan 26 yaşındaki Mahcup Salah, Irak’ta dünyaya gelmiş.
“Babam Sudanlı, annem ise Nasiriye’den. Ailemle birlikte yaşıyorum.” diyen Salah, annesinin Iraklı olmasından ötürü Irak kimliğine sahip olduğunu belirtti.
Bazen hamallık da yaptığını ve 70 küsur yaşındaki babasına yardım ederek ailesini geçindirmeye çalıştığını aktaran Salah, “Henüz evlenmedim fakat evlenirsem bir Iraklıyla evlenirim.” diye konuştu.