Selimiye Mescidi Onarımında Çimento Harçları Kaldırıldı
Selimiye Mescidi Onarımı Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Can Binan, onarımı süren baş yapıttaki çalışmalar kapsamında geçmişte uygulanan fakat binaya ziyan verdiği belirlenen çimento harçlarının kaldırıldığını açıkladı.
Restorasyonun başlangıcında yapıyı statik olarak incelediklerini tabir eden Binan, “Yapının statik olarak genel çerçevesiyle âlâ durumda olduğu anlaşıldı. Birkaç noktada destek yapıldı kubbede ve birtakım yerlerde. Bunun dışında yapının ana kubbe kurşunları, yük kubbeleri, minarelerin kurşunları hepsi değiştirildi, yenilendi. Onların altında bulunan çamur sıva ve öbür katmanlar yenilendi ve bu onarım öncelikle statik ve yapıyı esirgeyici sistem bir elden geçirilerek başladı.” diye konuştu.
Binan, çalışmaların yapının içinde bulunan periyodunu ve ondan sonraki periyotları yansıtan kalem işleri ve öbür süslemelerin onarımlarıyla devam ettiğini belirtti.
“Özgünlüğü müdafaayı amaçlıyoruz”
Yapıyı 16. yüzyılın son çeyreğinden günümüze geldiği haliyle ve üzerindeki bütün devirlerin katmanlarıyla birlikte ve bütün özgünlüğüyle muhafazayı amaçladıklarını aktaran Binan, şunları kaydetti:
“Bütün özgünlüğüyle korumak derken şurada gidip duvardaki taşa dokunduğunuz vakit o taş 16. yüzyılda bir ustanın dokunduğu taş olmalı. O taşı bugün kalkıp değiştirdiğinizde o taş artık 16. yüzyıldan günümüze gelen taş olmuyor. Özgünlük derken bundan bahsediyoruz. Bunun manası büyük. Zira tarihi yapıların korunması kültürel ve mimari miras açısından baktığımızda sanat yapıtı olma bedeli kadar o yapının ve o ögenin özgünlüğü de çok kıymetli.”
Son onarım 40 yıl evvel yapılmış
Binan, onarım kapsamında geçmiş onarımlarda kullanılan çimento harçlarının bir kısmının kaldırıldığını söyledi.
Selimiye’nin son büyük onarımının 1983 -1984 yıllarında yapıldığını söz eden Binan, şöyle konuştu:
“O yıllarda bilenler biliyordu ancak genel uygulamacılar açısından bakarsanız çimento harcının bu yapı üzere kireç harcı yüklü uygulamaların yapıldığı yapılarda ne çeşit tesirler yaptığı çok âlâ bilinmiyordu. Münasebetiyle birçok yerde dünyada da olduğu üzere bu yapıda çimento harcının kullanılmış olduğunu görüyoruz.
Tabii bunlar vakit içinde hem birinci yapıldığında hem de süreçte yapıya çok çeşitli ziyanlar verebiliyor ki bunların hepsini şu anda saymama gerek yok fakat ziyan verdiğini biliyoruz. Hasebiyle şayet yapının bünyesiyle çok fazla entegre olmamışsa ve onu sökmemiz sonucunda yapının öteki bir noktasına ziyan vermiyorsak şayet ekseriyetle o çimento harçlı uygulamaları kaldırmayı düşünüyoruz.”
“Estetik yapmıyoruz”
Binan, yapıların yıllar içerisinde değişerek günümüze geldiğini söyledi.
Yapıyı özgünlüğüyle korurken vaktin yüklediği izlerinde korunmasının ehemmiyetine değinen Binan, şöyle sürdürdü:
“Hepimiz üzere yapılar da değişerek günümüze geliyor. O vakit içinde de o vaktin ona yüklediği izlerle bir karakter kazanıyor. Toplumsal bilince yerleşmeye başlıyor ve toplum onu artık yaşayan bir varlık olarak görmeye başlıyor. Mimari yapıtlar hele bunun üzere büyük mimari yapılar bu türlü. Münasebetiyle biz yapıları korurken hem mevcut gerecin özgünlüğünü hem de vakit içindeki o değişimlerin de izlerini müdafaaya çalışıyoruz yani estetik yapmıyoruz.
Fakat kimi şeyler var ki onlar ziyan veriyor. İşte bir tanesi çimento harcı. Münasebetiyle Selimiye’de çimento harcı uygulamalarının bir kısmı kaldırıldı. Çoğunluğu sıvalardaydı. Diğer noktalarda da vardı. Hasebiyle bunlar yine özgün horasan ya da kireç harcı katkılı ve bizimle birlikte çalışan gereç uzmanları tarafından mevcut harç üzerinde yapılan tahliller üzerinden tasarlanan yeni harçlarla yapıldı.”