Normalden bin kat fazla böcek ilacına dahi dayanabilen "süper" sivrisinekler keşfedildi

Kamboçya ve Vietnam’da böcek ilaçlarına son derece dirençli “süper” sivrisinekler keşfedildi. Japonya Ulusal Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü’ndeki araştırmacılar keşfin, hastalıkların kontrol altına alınmasına dair endişeleri artırdığını söyledi.

Aedes aegypti (A. aegypti) türü sivrisinekler sarıhumma, dang humması ve Zika virüsünün başlıca taşıyıcıları konumunda. Bu hayvanlar tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygın şekilde bulunuyor. Hayvanların sayısı böcek ilaçlarıyla kontrol altında tutuluyor.

Bu ilaçların çoğu, sinir sistemlerini hedef alarak felce ve ölüme yol açan piretroid grubunda yer alıyor. Sivrisineklerde piretroide karşı oluşan direncin ne kadar büyük bir sorun olduğu tam anlamıyla bilinmiyor.

Ulusal Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü’nden Şinji Kasai ve ekibi buna bir açıklık getirmek için Gana, Tayvan, Vietnam ve Endonezya’daki A. aegypti sivrisineklerini inceledi.

Sivrisineklere teorik olarak böceklerin yüzde 99’unu öldürmesi gereken permetrin adlı böcek ilacı sıkıldı.

Bazı ülkelerden alınan sivrisineklerde ölenlerin sayısı, diğerlerine göre daha fazla oldu. Vietnam’dan gelen örneklerin en dirençli böcekler olduğu açıklandı. Bu sivrisineklerin yüzde 20’sinden azı ilaç yüzünden öldü.

Araştırma ekibi bunun ardından Vietnam’dan gelen iki farklı sivrisinek popülasyonunun genomlarını analiz etti. L982W adı verilen mutasyonun, piretroid direnciyle ilişkili olduğu görüldü.

L982W’yle birlikte daha önce piretroid direnciyle bağlantılı olduğu görülen üç mutasyon daha Singapur ve Kamboçya’dan toplanan sivrisineklerde arandı.

Hakemli bilimsel dergi Science Advances’ta yayımlanan bulgular A. Aegypti sivrisineklerinin daha önce bilinmeyen 10 alt türünün bu mutasyonlardan en az birini taşıdığını gösterdi.

Araştırmacılar Vietnam ve Kamboçya’dan getirilen sivrisineklerin yüzde 78’inden fazlasının bu türlerden birine ait olduğunu bildirdi. L982W mutasyonuna sahip sivrisineklerin dayanabilecekleri piretroid miktarının normalden 50 ila 100 kat fazla olduğu açıklandı.

"Böcek ilaçlarının sivrisineklere karşı etkili olmayabilir"

Çalışma ayrıca birden fazla mutasyona sahip sivrisineklerin dayanabilecekleri piretroid miktarının 500-1000 kat fazla olduğunu ortaya koydu.

Araştırmacı Kasai, "Normalde kullandığımız böcek ilaçlarının sivrisineklere karşı etkili olmayabileceğinin bilinmesi önemli" dedi.

Kasai ayrıca Çin gibi Asya’daki diğer ülkelerde böcek ilaçlarında dayanıklı sivrisineklerin yaygın olup olmadığının belirlenmesi gerektiğini savundu.

Araştırmayı yorumlayan Liverpool Tropikal Tıp Üniversitesi’nden bilim insanı David Weetman, bulguların piretroid direnci tehlikesini gösterdiğini söyledi.