Kene tedavisinde umut ışığı; ‘monoklonal antikor’ geliştirildi
DÜNYA Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından, tedavisi ve kollayıcı tedbiri olmadığı için en fazla halk sıhhati riski taşıyan hastalıklar listesinde 2’nci sırada yer alan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) virüsüne karşı ilaç geliştirmek için çalışan Türk, ABD’li ve İranlı bilim insanlarından oluşan grup, virüse mahsus ‘monoklonal antikor’ geliştirdi. Çalışma takımında yer alan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Gürdal Yılmaz, “‘Monoklonal antikor’ üretimini başarmak, başlı başına umut demek. KKKA virüsüne dışarıdan bu antikoru vererek virüsü yakalayıp orada onu yok etmeye yarayan bir ilaç geliştirmeye çalışıyoruz; umarız aktif çıkar ve KKKA’dan mortalite görmeyiz” dedi.
Dünyada 30’dan fazla ülkede görülen, kene ısırığıyla bulaşan ve tedavisi olmadığı için ölümlere neden olan KKKA virüsüne karşı bilim dünyası seferber oldu. DSÖ’nün en fazla halk sıhhati riski taşıyan hastalıklar listesinde Covid-19’dan sonra 2’nci sırada yer alan hastalığı, önlemek için aşı ve ilaç arayışları sürüyor. Birçok üniversitede çeşitli bilim insanlarının KKKA virüsüne karşı aşı çalışmaları devam ederken, Türk, Amerikalı ve İranlı bilim insanları da hastalığa karşı ilaç üretebilmek için ortak çalışma yürütüyor.
KKKA GEÇİRENLERİN KAN ÖRNEKLERİ İNCELENDİ Amerika Birleşik Devletleri‘nde (ABD) Maryland, Georgia, John Hopkins ve California Üniversiteleri ile ABD Ordusu Bulaşıcı Hastalıklar Tıbbi Araştırma Enstitüsü ve Askeri Akademisi, Türkiye’de de Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ), Hitit ve Acıbadem Üniversiteleri ile İran’dan Pasteur Enstitüsü’nde misyonlu bilim insanları, KKKA hastalığı geçiren şahıslardan kan örnekleri aldı. Güzelleşen 7 farklı denekten alınan kan örneklerinde moleküler inceleme yapan immünolog, virolog ve mikrobiyologlar; virüste enfekte olduktan sonra bedenin ürettiği doğal antikor hücrelerini izole etti. Laboratuvar çalışmalarında kanda antikor oluşturmaya yarayan ana bağışıklık hücrelerini yapı taşlarına ayrıştıran bilim insanları, direkt KKKA virüsüne has ‘monoklonal antikor’ üretmeyi başardı. Kanda yalnızca KKKA virüsünü gaye alan antikorun klonlanıp, çoğaltıldığı ve ölümcül hastalığa karşı ilaç geliştirebilmenin birinci adımı olan çalışma; makaleye dönüştürülerek bilim dünyasına sunuldu. Virüsün bilinen 5 suşunda yapılacak aktiflik çalışmalarından elde edilecek sonuçların, KKKA hastalığının tedavisine umut ışığı olması bekleniyor.’VAKALARIN DÖNEMSEL OLARAK DEĞİŞKENLİK GÖSTERDİĞİN’?Çalışma takımında yer alan KTÜ Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Gürdal Yılmaz, KKKA hastalığının Türkiye’de 2002 yılından bu yana görüldüğünü ve sorun olmayı sürdürdüğünü söyledi. Hadiselerin dönemsel olarak değişkenlik gösterdiğini belirten Yılmaz, “Son yıllarda yeniden artış trendi oluştu. Şu ana kadar bugün itibariyle hastanemizde 3’üncü hadiseyi yatırmış durumdayız. Gümüşhane taraflarında hafif olayların yatıp çıktığından haberimiz var. KKKA bilhassa bizim bölgemiz ve İran üzere ülkelerin sorunu olduğu için bunların tedavisiyle ilgili araştırmaları da biz yapmak durumundayız” dedi.’BU ANTİKORLAR COVİD-19 HASTALIĞI TEDAVİSİNDE ÜRETİLEREK KULLANILDI’KKKA hastalığına karşı bilim dünyasıyla ortak bir tahlil aradıklarını anlatan Prof. Dr. Yılmaz, “Çalışmamız sonucunda ‘monoklonal’ antikor üretildi. Bu antikorlar son olarak Covid-19 hastalığı tedavisinde üretilerek kullanıldı. Diğer hastalıklarda da bu var. Hastalığa özgü üretilen bir tedavi formu. KKKA virüsüne dışarıdan bu antikoru vererek, virüsü yakalayıp orada onu yok etmeye yarayan bir ilaç geliştirmeye çalışıyoruz diyelim. İnsan kanından üretip çoğaltıyoruz. Hastalığı geçiren insanlarımızdan kan aldık ve onunla antikor ürettik. Hastalığı yenmiş şahıslardan alınan antikorlar üretilerek çoğaltıldı. Artık de KKKA’nın öbür suşlarında tesirli olup olmadığı çalışmasını yapıyoruz” diye konuştu. ‘ETKİNLİK TESTLERİ YAPIYORUZ’Üretilen ‘monoklonal’ antikorlarla, KKKA virüsünün tüm suşlarında aktiflik testi yapacaklarını anlatan Yılmaz, “Antikor üretimi sıkıntı bir süreçten fazla tecrübe gerektiriyor. Kıymetli olan üretilen antikorun aktiflik testleri ve şu an bu testleri yapıyoruz. Bu makale dünyanın sayılı bilimsel mecmualarından ‘Nature’da yayınlandı. Bundan sonraki çalışmalarda neler yapabileceğimize bakıyoruz. İnşallah faal çıkar ve KKKA’dan mortalite görmeyiz” tabirlerini kullandı.’ANTİKOR ÜRETİMİNİ BAŞARMAK, BAŞLI BAŞINA UMUT’
Elde ettikleri sonuçların virüse karşı ilaç geliştirebilmek için birinci adım olduğunu da kaydeden Prof. Dr. Yılmaz, “Antikor üretimini başarmak başlı başına umut demek. Bundan sonrası için inşallah diyoruz. Testin olumlu sonuçlanacağını düşünüyoruz. KKKA’ya tedavi bulunacaktır; birinci adımlar atıldı. Bundan öteki, aşı çalışmalarında da belirli bir etaba gelindi. Tahminen aşıyla birlikte de korunacağız. Tahminen hiç ‘monoklonal’ antikor üzere ilaçlara ihtiyaç olmayacaktır fakat ihtiyaç olursa da en azından antikorumuz olsun. Zira antiviral, virüse direkt tesirli bir ilaç yok. ‘Monoklonal’ antikorlar bu mevzuda hastalara bu hastalığı yenmesi için katkı sağlayacaktır” dedi.