İran: Güçlü, güvenilir ve istikrarlı bir anlaşma arıyoruz

İran’la nükleer müzakereleri yeniden başlatma kapsamında başkent Tahran’a gelen AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani ile bir araya geldi.

İran resmi ajansı İRNA’ya göre, Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani ile Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell başkent Tahran’da bir araya geldikten sonra açıklamalarda bulundu.

Şemhani açıklamasında, terörle mücadele, insan haklarının savunulması, enerji güvenliği ve uluslararası sistemde sürdürülebilir güvenliğin güçlendirilmesi alanındaki AB yaklaşımına dikkati çekti.

"Avrupa kalıcı güvenliğin sağlanmasında İran’ın yapıcı rolüne dikkat etmiyor"

İran’ın önemli maddi ve insani maliyetler harcamak suretiyle, söz konusu alanlarda sağladığı faydalara değinen Şemhani, bunun, dünyanın, özellikle de Avrupa vatandaşlarının yararına olduğunu belirtti.

Şemhani, Avrupa’nın kalıcı güvenliğin sağlanmasında İran’ın yapıcı rolüne dikkat etmediğini ileri sürerek, “Ne yazık ki, Avrupa’nın bazı gelişmekte olan ülkelerle olan stratejik ilişkileri, dünyadaki kötülük, güvensizlik ve devlet terörünün tezahürleridir.” dedi.

"Güçlü, istikrarlı ve güvenilir bir anlaşma arıyoruz"

ABD’nin, nükleer müzakereler olarak bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı’ndan (KOEP) çekilmesine de değinen Şemhani, “KOEP’te tüm yükümlülüklerimizi yerine getirdik, müzakere masasından hiç ayrılmadık ve şimdi güçlü, istikrarlı ve güvenilir bir anlaşma arıyoruz.” ifadelerini kullandı.

Şemhani, İran’ın nükleer alandaki eylemlerinin, ABD’nin tek taraflı hareketlerine ve Avrupa’nın pasifliğine “yasal ve rasyonel bir yanıt” olduğunu aktararak bunun, Batı’nın “gayrimeşru davranışı değişene kadar” devam edeceğini söyledi.

Şemhani şunları kaydetti:

"Yasa dışı yaptırımların kaldırılması ve ekonomik fayda sağlanması şeklindeki iki ilkeyi karşılamayan ve ABD ile Avrupa’nın buna dair bir güvence vermediği bir anlaşma İran’a hiçbir fayda sağlamaz.”

"Nükleer müzakereler Basra Körfezi’ne yakın bir yerde yapılabilir"

AB Yüksek Temsilcisi Borrell ise Ukrayna savaşından sonraki uluslararası duruma ve dünyada kalıcı bir güvenlik yaratmak için topyekun çaba gösterilmesi gerektiğine değindi.

Borrell, mevcut durumda KOEP’nin canlandırılmasının uluslararası sistemde çok önemli bir güvenlik başarısı olarak değerlendirilebileceğini söyledi.

İyi bir anlaşmaya varmak için tüm tarafların geleceğe bakması gerektiğini söyleyen Borrell, “Biden hükümeti, çeşitli nedenlerle KOEP’yi yeniden canlandırmak için bir anlaşma istiyor.” dedi.

Borrell, İran, Avrupa Birliği ve ABD arasındaki müzakerelerin Viyana’da yapılmayacağını, Basra Körfezi’ne yakın bir yerde, hatta özel olarak Basra Körfezi’ne komşu bir ülkede yapılabileceğini sözlerine ekledi.

AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell Tahran ziyareti çerçevesinde gün içinde İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile de bir görüşme gerçekleştirmişti.

İran ile nükleer müzakereler

İran, nükleer programı hakkında 2015’te BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi İngiltere, ABD, Çin, Fransa ve Rusya’nın yanı sıra Almanya ile anlaşma imzalamıştı.

ABD, Donald Trump’ın başkanlığı döneminde 2018’de anlaşmadan ayrıldı. Joe Biden’ın başkanlığa gelmesinden sonra İran ile ABD’nin anlaşmaya dönmesi için müzakereler başladı.

İran ile nükleer anlaşmanın tarafları arasında Nisan 2021’de Viyana’da başlayan müzakerelerde önemli ilerlemeler kaydedilse de İran’ın Devrim Muhafızları Ordusunun ABD’nin "yabancı terör örgütleri" listesinden çıkarılmasına ilişkin talebi başta olmak üzere çözüme kavuşamayan bazı meseleler nedeniyle görüşmeler çıkmaza girmişti.