Hatay’ın tarihine hassas dokunuş: Tarihi yapıtları hekim titizliğinde arıyorlar

Hatay‘ın tarihine hassas dokunuş: Tarihi yapıtları tabip titizliğinde arıyorlar

Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısım Lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan:

” Hatay‘da 720 tane tescilli kültür varlığımız mevcut. Toplamda 307 hektarlık bir alandan bahsediyoruz”

HATAY – Tarihi ve kültürel istikametten hayli güçlü olan Hatay’da, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar nedeniyle enkaz altında kalan tarihi eserler uzmanlar tarafından adeta hekim titizliğiyle aranarak enkaz altından çıkarılıyor.

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarından en çok etkilenen Hatay’da on binlerce yerleşim yeriyle birlikte tarihi binalar da enkaz oldu. Tarihi ve kültürel istikametten epeyce varlıklı olan Hatay’da enkaz altında kalan tarihi yapıtların kurtarılmasına yönelik çalışma başlatıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinesinde gerçekleştirilen çalışmalarda uzmanlar hekim hassasiyetiyle yapıtları kurtarmaya çalışıyor. Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısım Lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan koordinesinde Hatay’ın tarihi Uzun Çarşısı içerisindeki 16. yüzyıl Osmanlı mescitlerinden biri olan Yeni Camii’de çalışmalarını sürdüren gruplar büyük bir hassasiyetle enkaz altındaki nitelikli tarihi yapıtlara ulaşmayı hedefliyor. Yapıtların bulunduğu bölgelerde nokta atışı çalışmalar yapan takımlar, yapıtları ziyan görmeden yine gün yüzüne çıkarıyor. Çıkarılan eserler ise Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından süreksiz depolarda koruma ediliyor. Yapıtlarda bir hasar olması durumunda ise uzman gruplar tarafından onarımları tamamlanarak aslına uygun hale getiriliyor.

“Hem kitabelerini hem taç kapı hem de minbere ilişkin nitelikli malzemeyi enkazdan çıkarmayı planlıyoruz”

Plan ve süsleme istikametinden 16. yüzyıl yapıtı olan Yeni Cami üzerinde titiz bir çalışma yürüttüklerini söyleyen Kafkas Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısım Lideri Doç. Dr. Muhammet Arslan, caminin 18. ve 19. yüzyıllarda tamir gördüğünü belirterek “Yeni Mescit’te takım arkadaşlarımızla birlikte caminin nitelikli gereçlerini enkazdan çıkarmayı hedefliyoruz. Caminin hem harim kapısında hem de minber taç kapısında iki tane kitabesi var. Bunların dışında nitelikli bir taç kapısı var mermer gereçten. Bu kapının ahşap materyalleri bulunmakta. Minberi de hayli hoş işçilikli, mermerden yapılmış. Hem kitabelerini hem taç kapı hem de minbere ilişkin nitelikli malzemeyi enkazdan çıkarmayı planlıyoruz” dedi.

Caminin kıymetli nitelikli materyallerini çıkarmayı hedeflediklerini söyleyen Arslan, “Minberi bir bütün olarak, taç kapıyı bir bütün olarak düşünmek lazım. Bunlara ilişkin 30-40 kesim elde edeceğimiz nitelikli gereç olacak. Tıpkı vakitte şadırvanı da çok değerli. Zira burası bir külliye. Birebir halde şadırvanda da mimari süslemeli taşlar mevcut. Bunları da enkazdan çıkarmayı hedefliyoruz” diye konuştu.

Tarihi yapıtları tabip titizliğinde arıyorlar

Tarihi yapıtları arama kurtarma faaliyetleri hassasiyetiyle yaklaştığını söyleyen Arslan, “Ben bu yaptığımız çalışmayı arama kurtarma faaliyetlerine benzetiyorum. Sarsıntının o birinci günlerinde o arama kurtarma grupları canlılara ulaşmak için zelzele gece olduğu için direkt nasıl ki yatak odasına yönlendilerse biz de tarihi yapılardaki nitelikli gerecin yerini bildiğimiz için, yani kitabe, sütun, sütun başlığı, taç kapı, mihrap, minber, ahşap kapı kanatları üzere nitelikli gerecin yerini bildiğimiz için tüm enkazla uğraşmak yerine direkt o alana yönelip, o alanda enkaz arkeolojisi ismini verdiğimiz farklı bir metodoloji uygulayarak eserimizi sağlıklı, sağlam bir halde ve ya bazen de kırılmış, modüllü bir halde enkazdan çıkarıyoruz” tabirlerini kullandı.

Temizlik ve envanter süreçlerinden sonra yapıtların müdafaa altına alınarak muhtaçlık gerektiği takdirde onarıma gidileceğini belirten Arslan, “Biz gerekli belgeleme, paklık ve envanterleme çalışmasını yaptıktan sonra bunları süreksiz hafriyat konutu depomuza alıyoruz. Bizden sonra bilhassa hasar görmüş yapıtlarımız Kültür ve Turizm Bakanlığının ilgili üniteleri tarafından laboratuvarlarda restoratörler tarafından gerekli onarım çalışması yapıldıktan sonra bu yapıtlarımız yine ihya edilirken özgün yerlerine konulmuş olacak” diye konuştu.

“Hatay’da 307 hektarlık alanda 720 tane tescilli kültür varlığımız mevcut”

Hatay’da geniş bir coğrafyada pek çok kültürel varlığın bulunduğunu tabir eden Arslan, “Antakya kültür varlıkları istikametinden hayli kıymetli bir bölge. Hem tarihi hem kültürel dokusuyla birlikte kıymetli bir kentsel ve arkeolojik sit alanı. Hatay’da 720 tane tescilli kültür varlığımız mevcut. Toplamda 307 hektarlık bir alandan bahsediyoruz. Biz burada yaklaşık 50 gündür çalışmalarımıza devam ediyoruz. 9 farklı üniversiteden 16 bilim insanı, 21’i de öğrencimiz olmak üzere başta sanat tarihçiler, arkeologlar, mimarlar, inşaat mühendislerinin de dahil olduğu geniş iştirakli bir takımla, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerimizin de eşlik ettiği bir çalışmayla buradaki programımıza devam ediyoruz” diye konuştu.