Evvel Nijer artık Gabon! Afrika’da askeri darbenin olduğu her ülkede taşın altından Fransa çıkıyor
Afrika‘da, Nijer’in akabinde son askeri darbenin, kıtanın küçük ülkelerden Gabon‘da yapılması dikkatleri bu ülkeye çevirdi. Hafta sonu yapılan tartışmalı devlet lideri seçimine hile karıştığı gerekçesiyle bir küme asker idareye el koyduklarını açıkladı. Nijer ve Gabon‘daki darbelerin ortak bir özelliği olarak, devrilen iki hükümetin de Fransa ile düzgün bağlantıları dikkatlerden kaçmadı.
BONGO AİLESİ TARAFINDAN YÖNETİLDİ
2,1 milyon nüfusuyla uzun yıllar Fransa sömürgesinde kalan Gabon, 1960’da bağımsızlığını kazandı. Ülke bağımsızlığını kazanması sonrası Gabon‘da birçok darbe teşebbüsü yaşandı. Birinci darbe teşebbüsü Şubat 1964’te yaşansa da darbeciler, Senegal’den gelen Fransız askerlerinin müdahalesiyle iktidardan uzaklaştırıldı. Gabon‘un birinci devlet lideri olan Leon M’ba’nın 1967’de hayatını kaybetmesi sonrası vekili Ömer Bongo misyonu devraldı ve Bongo ailesinin iktidarı başladı. Baba Bongo, iktidara geldiğinde muhalifleri hür bıraktı, “sömürge mirası” olduğu ve etnik ayrımı körüklediği gerekçesiyle siyasi partileri kapattı.
KADDAFİ İLE GÖRÜŞMESİ SONRASI MÜSLÜMAN OLDU
Dönemin Libya önderi Muammer Kaddafi ile görüşmesi sonrası 1973’te İslamiyet’i seçen baba Bongo’nun 1990’daki demokratikleşme sürecinde iktidarı siyasi koalisyona devretmesine karşın birebir yıl 2 darbe yaşandı ve çıkan iç karışıklık sonrası Fransız birlikleri tekrar müdahale ederek süreksiz sükuneti sağladı. Bongo, Aralık 1993’teki devlet lideri seçimini kazanarak yine iktidara geldi. 1998 ve 2005 seçimlerini de kazanan baba Bongo’nun 2009’da İspanya’da kalp krizi sonucu hayatını kaybetmesiyle süreksiz devlet başkanlığı misyonu, devrin Meclis Lideri Rose Francine Rogombe’ye geçti.
OĞUL ALİ BONGO DÖNEMİ
2009’da yapılan seçimleri Ömer Bongo’nun oğlu Ali Bongo kazandı ve Gabon‘un yeni devlet lideri oldu. Ali Bongo 2016’daki seçimlerde de 7 yıllık ikinci bir periyot için tekrar seçildi.
Mevcut Cumhurbaşkanı Ali Bongo, 26 Ağustos’ta yapılan cumhurbaşkanı seçimlerini üçüncü kere kazanmasına karşın ülkede oy verme sürecinin son saatlerinde “şiddet” uygulandığı gerekçesiyle sokağa çıkma yasağı uygulanması ve seçimlerin akabinde oy sayım süreci devam ederken internetin kısıtlanması tenkitlere neden oldu. Muhalifler ise hükümetin uygulamalarına reaksiyon gösterdi ve muhalefet başkanı Ondo Ossa, Bongo’ya karşı verdiği başkanlık gayretinde seçimlere hile karıştırıldığını öne sürdü. Yaşanan olaylar sonrası ülkedeki bir küme asker idareye el koyarak seçimlerin iptal edildiğini ve ülke hudutlarının kapatıldığını açıkladı.
ÜLKEDEKİ DOĞAL KAYNAKLARI YABANCI ŞİRKETLER ÇIKARIYOR
Petrol ve doğal gaz kaynaklarının bol bulunduğu bir ülke olan Gabon elmas, uranyum, altın, kereste ve demir açısından da güçlü bir ülke olarak biliniyor. Gabon, Sahra Altı Afrika‘nın altıncı büyük petrol üreticisi olup, kişi başına gelirle Sahra Altı Afrika‘nın en varlıklı ülkeleri ortasında yer alıyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi olan Gabon’un 2 milyar varil ham petrol, yaklaşık 300 milyar metreküp doğal gaz rezervine sahip olduğu varsayım ediliyor. Öte yandan Gabon, su kaynakları açısından dünyanın üçüncü en büyük yenilenebilir su rezervlerine sahip. Yer altı ve yer üstü zenginliğine karşın ülkedeki doğal kaynakları yabancı firmalar çıkarıyor.
İNGİLİZ VE FRANSIZ ŞİRKETLER PAZARA HAKİM
İngiliz-Fransız petrol ve gaz şirketi Perenco, İngiliz-Hollanda iştirakinde çok uluslu bir petrol ve doğal gaz şirketi Shell, Fransa merkezli çok uluslu petrol şirketi Total ülkedeki petrol üretiminin yüzde 75’ini denetim ediyor. 2011’de kurulan Gabon Petrol Şirketi, ülkedeki kara ve denizlerdeki petrollerin yasal sahibi olarak görülüyor.
İHRAÇ ESERLERİ ORTASINDA MİNERAL YAKITLAR BULUNUYOR
Gabon’un ihracat eserleri ortasında birinci sırada mineral yakıtlar ve yağlar var. Ülkenin ihracat yaptığı ülkeler ortasında birinci sırada Çin bulunurken ithalat yaptığı ülkelerin başında Fransa ve Çin geliyor. OPEC haricinde birçok memleketler arası kuruluşta temsil edilen Gabon’un üye olduğu yerler ortasında Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AfB), Memleketler arası Para Fonu (IMF), İngiliz Milletler Topluluğu, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Orta Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu ve Fransızca Konuşan Ülkeler Örgütü bulunuyor.
FRANSA İLE YAKIN İLİŞKİLER
Uzun yıllar Gabon’u yöneten Bongo ailesinin Fransa ile yakın bağları dikkati çekiyor. Fransa, Gabon’daki siyasi krizlere birçok kere askeri müdahalede bulundu. Öte yandan Ali Bongo’nun eşi Sylvia Valentin Bongo’nun Fransız vatandaşı olduğu belirtiliyor.
Ali Bongo ile 1989’da evlenen Sylvia Bongo, çocukluğundan itibaren Kamerun, Tunus ve Gabon’da yaşadı. Sylvia Bongo, Fransa’da yükseköğrenimini tamamladıktan sonrası Gabon’a döndü. Fransa Başbakanı Elisabeth Borne, darbe sorası Gabon’daki durumu yakından takip ettiklerini açıklarken uzun yıllar Fransa tesirinde kalan ülkede, Fransa ve ABD’nin askeri üsleri bulunuyor. Darbe sonrası Gabon’da faaliyet gösteren Fransız madencilik şirketi Eramet de bu ülkedeki faaliyetlerini durdurduğunu açıkladı.
NİJER’DEKİ DARBE
Nijer’de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, 26 Temmuz’da Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurlarınca alıkonulmuş ve o akşam asker idareye el koyduğunu duyurmuştu. Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Kumandanı General Abdurrahmane Tchiani, 28 Temmuz’da Vatanı Muhafaza Ulusal Kurulu (CNSP) isimli geçiş hükümetinin başına geçmişti. CNSP, 7 Ağustos’ta Lamine Zeine’yi başbakan olarak atamış, 10 Ağustos’ta da asker ve sivillerden oluşan 21 üyeli kabineyi açıklamıştı. Nijer Dışişleri Bakanlığı, Fransız Büyükelçi Slyvain Itte’ye 25 Ağustos’ta ülkeden ayrılması için 48 saat müddet vermişti.